गुणवंत आणि पात्र विद्यार्थ्यांना उच्चशिक्षणासाठी शिष्यवृत्ती : आता खासगी विद्यापीठेही सरसावली

अध्यक्ष प्रा. डाॅ. मंगेश कराड यांच्या नेतृत्वात `पेरा` ऐतिहासिक निर्णयाच्या टप्प्यावर

आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकातील होतकरू विद्यार्थ्यांना होणार फायदा

- प्रा. डाॅ सुराज भोयर,

सल्लागार आणि कार्यकारी सदस्य, PERA India

पुणे : उच्च शिक्षणाच्या विस्तारीकरणात, शिक्षण क्षेत्रात नवनवीन तंत्रज्ञान आणण्यात, नवोन्मेषी अभ्यासक्रम तयार करून काळाच्या प्रवाहानुरूप शिक्षण क्षेत्राला व्यापक करण्याच्या कामात गेल्या काही वर्षांमध्ये खासगी विद्यापीठांनी मोठी कामगिरी बजावली आहे. आता आपल्या याच कामगिरीला आणखी व्यापक आणि समाजाभिमुख करण्याच्या उद्देशाने खासगी विद्यापीठांची संघटना `PERA` अर्थात `प्रिमिनंट एज्युकेशन अॅण्ड रिसर्च असोसिएशन` सरसावली आहे.

या संघटनेच्या सर्व सभासद खासगी विद्यापीठांमध्ये आता गुणवंत, पात्र आणि गरजू परंतु होतकरू असलेल्या विद्यार्थ्यांसाठी सुमारे १० टक्के आरक्षण ठेवण्यात येणार आहे. शैक्षणिक क्षेत्राच्या दृष्टीने हा निर्णय अत्यंत ऐतिहासिक असा ठरणार आहे.

-  रोजगाराभिमुख व उदयोन्मुख अभ्यासक्रमांची पर्वणी

अंडर ग्रॅज्युएट पदवी आणि पदव्युत्तर अभ्यासक्रमांना प्रवेश घेऊ इच्छिणाऱ्या विद्यार्थ्यांकडे खाजगी विद्यापीठांमध्ये निवडण्यासाठी भरपूर पर्याय आहेत, कारण `PERA` संघटनेच्या सर्व सभासद खासगी विद्यापीठांमध्ये अनेक एकात्मिक अभ्यासक्रम तसेच सध्याच्या नोकरीच्या क्षेत्रात अधिक उपयुक्त असलेले रोजगाराभिमुख व उदयोन्मुख AI-ML, Cloud Engineering, Cybersecurity, Blockchain, Data Analytics, Robotics, Aerospace, Bioengineering इ. सारखे अनन्य विषय देऊ केले आहेत. आणि इतर उदयोन्मुख क्षेत्रांमध्ये शैक्षणिक कार्ये, उद्योग अभिमुखता आणि समाजकल्याण यांचा मेळ घालून विद्यार्थ्यांचा एक मजबूत आधार तयार होतो आणि त्यामुळे त्यांच्यासाठी करिअरचे व्यापक मार्ग खुले होतात.

रिमोट लर्निंग आणि मिश्रित शिक्षण पद्धतीची सुविधा प्रदान करणे, उद्योग-विशिष्ट मॉड्यूल्ससाठी उद्योग आणि कॉर्पोरेट नेत्यांकडून शिकवण्या एकत्रित करणे, अभ्यासक्रमेतर आणि सह-अभ्यासक्रम क्रियाकलापांद्वारे व्यावसायिक कौशल्य विकास क्रियाकलापांवर लक्ष केंद्रित करणे जे उद्योजक विकासासाठी एक परिपूर्ण परिसंस्था प्रदान करते. ही खाजगी विद्यापीठे प्रदीर्घ उद्योग-शैक्षणिक सहकार्यानंतर डिझाइन केलेले रोजगाराभिमुख अभ्यासक्रम ऑफर करण्यावर भर देत आहेत.

- १० टक्क्यांपर्यंत गरीब व होतकरू विद्यार्थांसाठी उच्च शिक्षणात मिळू शकतात राखीव जागा

काही दिवसांपूर्वी राज्याचे उच्च व तंत्रशिक्षण मंत्री तथा पुण्याचे पालकमंत्री चंद्रकांत पाटील यांनी `पेरा`च्या एका कार्यक्रमात आवाहन केले की, समाजाच्या आर्थिक दुर्बल घटकातील विद्यार्थ्यांना उच्च शिक्षण घेता यावे, म्हणून आपल्या विद्यापीठाअंतर्गत चालणाऱ्या वेगवेगळ्या अभ्यासक्रमासाठी काही जागा राखीव ठेवाव्यात.

एमआयटी-एडीटीचे कार्यकारी अध्यक्ष तथा कुलगुरू प्रा. डाॅ. मंगेश कराड यांच्या सक्षम आणि दूरदर्शी नेतृत्वात काम करणाऱ्या `पेरा`ने तात्काळ चंद्रकांत पाटील यांच्या आवाहनाला प्रतिसाद दिला आणि यापुढील काळात `पेरा`चे जेव्हढे सदस्य खासगी विद्यापीठं आहेत, त्यातील १० टक्के जागा या गरीब व गरजू विद्यार्थ्यांसाठी राखीव ठेवण्यात येतील. तसेच विद्यार्थ्यांना वेगवेगळ्या प्रकारच्या स्काॅलरशीप देऊन त्यांना उच्च शिक्षण घेण्यासाठी प्रोत्साहित करण्यात येईल.

खरंतर हा निर्णय अत्यंत क्रांतिकारी आणि उच्च शिक्षणाच्या क्षेत्रात सकारात्मकतेकडे पडलेले महत्वाचे पाऊल आहे. आज अनेक गोरगरीब कुटुंबातील विद्यार्थी हे उच्च शिक्षण घेऊ इच्छितात आणि त्यांना सरकारी विद्यापीठांमधून चालणाऱ्या कोर्सेससाठी संधी मिळत नाही, अशा विद्यार्थ्यांसाठी हा एक सुवर्णक्षण असणार आहे.

- खासगी विद्यापीठांकडून शैक्षणिक क्षेत्राचा प्रवाह विस्तार

राज्यातील खासगी विद्यापीठांनी आजवर शैक्षणिक क्षेत्रात अत्यंत व्यापक आणि दिशादर्शक कामगिरी केलेली आहे. सर्वोत्तम असे अभ्यासक्रम, उच्च श्रेणीच्या शैक्षणिक सुविधा, नवनवीन तंत्रज्ञानाचा अंगीकार, उच्च शिक्षणाला आधुनिकतेची जोड, असे अनेक उपक्रम `पेरा`च्या कुशल मार्गदर्शनात खासगी विद्यापीठे कार्यान्वित करीत आहेत. 

कोरोना महामारीदरम्यान आणि त्यानंतरही जेंव्हा एमएच-सीईटी परीक्षेसंदर्भात जेंव्हा सरकारी विद्यापीठे आणि सरकारमध्ये मोठ्या ओढाताणीची स्थिती होती तसेच दुसरीकडे कोरोना संक्रमणाचा धोका होता, अशा काळात `पेरा`च्या पुढाकारातून खासगी विद्यापीठांसाठी स्वतंत्र `सीईटी` परीक्षा घेण्यात आली.

त्या माध्यमातून राज्यात हजारो विद्यार्थ्यांचा उच्च शिक्षणासाठी प्रवेशाचा मार्ग मोकळा झाला. आज प्रा. डाॅ. मंगेश कराड यांच्या कुशल नेतृत्वात खासगी विद्यापीठांचे कुलगुरु हे उच्च शिक्षणाच्या प्रसारासंबंधी जे कार्य करीत आहेत, ते खरेच वाखाणण्याजोगे आहे. या खासगी विद्यापीठांच्या प्रयत्नांमुळेच देशाला अत्यंत प्रशिक्षित, बुद्धिमान आणि देशाच्या प्रगतीत हातभार लावणारे सक्षम नागरिक मिळत आहेत.

- पेराची स्थापना आणि उद्देश्य

`पेरा` या संघटनेची स्थापना ही खासगी विद्यापीठांच्या माध्यमातून शैक्षणिक क्षेत्राला एका उंचीवर नेण्यासाठी आणि उच्च शिक्षणात नवनवीन प्रवाह, आधुनिक तंत्रज्ञान, पाठ्यक्रमांमध्ये नावीन्य आणि लवचिकता आणण्यासाठी झाली आहे. या संघटनेची तशी अनेक प्रकारची उद्दिष्टे आहेत. ती उद्दिष्टे प्रामुख्याने खालीलप्रमाणे आहेत.

* उच्च शिक्षण, संशोधन आणि इतर अभ्यासक्रमेतर आणि सह-अभ्यासक्रम क्रियाकलापांना प्रोत्साहन देणे, उच्च शिक्षणाच्या सर्वांगीण अनुकूल उन्नतीसाठी आणि प्रगतीसाठी मदत करणे, ज्ञानाच्या प्रगतीसाठी आणि प्रसारासाठी संशोधन आणि नवकल्पनांना प्रेरणा देणे आणि त्यांना प्रोत्साहन देणे.

* महाराष्ट्र राज्य सरकार, विद्यापीठ अनुदान आयोग (UGC), MHRD आणि शैक्षणिक, मानव संसाधन यांसंबंधीच्या समस्यांशी संबंधित विविध परिषदा आणि सरकारी प्राधिकरणांसह त्यांच्या विविध नियामक समस्यांचे निराकरण करण्यासाठी अखिल भारतीय स्तरावर महाराष्ट्र राज्यातील स्वयं-अर्थसहाय्यित विद्यापीठांचे प्रतिनिधित्व करणे, आरक्षण, मान्यता, वेतन आयोग, दिशानिर्देश आणि बांधकाम साठी नगर नियोजनाची मान्यता, शैक्षणिक संस्थांचे लेआउट तयार करणे.

* समाजातील उच्च शिक्षणाच्या विकासात योगदान देण्यासाठी अतिरिक्त अभ्यासक्रम, विस्तार कार्यक्रम आणि फाईल आउटरीच उपक्रम हाती घेणे, जसे की फॅकल्टी डेव्हलपमेंट प्रोग्राम, सेमिनार, कॉन्फरन्स वगैरे.

* शिक्षण क्षेत्रातील सहयोगी प्रकल्पांसाठी उद्योगाशी संपर्क साधणे. उद्योग आणि शैक्षणिक क्षेत्रात उत्प्रेरक म्हणून काम करणे आणि उद्योगासाठी आवश्यक शिक्षण पूर्ण करण्यासाठी शैक्षणिक उत्कृष्टतेसाठी. राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावर NAAC, NBA, NIRF, UGC, MHRD, ISO, QS जागतिक क्रमवारी आणि रेटिंग इ. यांसारख्या विविध एजन्सीद्वारे मान्यता प्राप्त करण्यासाठी स्वयं-वित्तपोषित विद्यापीठे/संस्थांना पाठबळ देणे.

* कायद्याने स्थापित केलेल्या विद्यमान कार्यपद्धतीनुसार परीक्षा, निकाल, पुरस्कार आणि इतर शैक्षणिक भेद किंवा पदव्या घेणे; शिष्यवृत्ती देणे, फ्रीशिप, फेलोशिप, बक्षिसे आणि पदके इ.

स्वयं-अर्थसहाय्यित विद्यापीठे आणि संस्थांच्या विविध समस्यांचे निराकरण करण्यासाठी आणि सर्व स्तरावरील सर्व स्वयं-वित्तपोषित विद्यापीठांच्या वतीने न्यायालयासमोर बाजू मांडण्यासाठी भारतातील सर्वोच्च न्यायालये, उच्च न्यायालये किंवा इतर कोणत्याही कायदेशीर मंचामध्ये प्रतिनिधित्व करणे.

* स्वयं-अर्थसहाय्यित विद्यापीठांच्या विविध राज्य विधानमंडळांमध्ये किंवा UGC च्या मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार, अखिल भारतीय स्तरावरील सर्व स्वयं-वित्तधारक विद्यापीठांसाठी विविध व्यावसायिक अंडर ग्रॅज्युएट आणि पोस्ट ग्रॅज्युएट पदवी कार्यक्रमांसाठी सामान्य प्रवेश परीक्षा (CETs) आयोजित करणे.

* स्वयं-अर्थसहाय्यित विद्यापीठ कायदा आणि UGC नियमांच्या तरतुदींनुसार, सर्व व्यावसायिक UG आणि PG पदवी कार्यक्रमांच्या नावनोंदणीसाठी CET आणि त्याचे वैध स्कोअर आयोजित करणे अनिवार्य आहे, सर्व सदस्य विद्यापीठांना सर्व UG आणि PG पदवी कार्यक्रमांसाठी नावनोंदणी करू इच्छिणाऱ्या विद्यार्थ्यांना संपूर्ण भारतातून मोठ्या संख्येने उमेदवार मिळवण्यास मदत करेल.

अभियांत्रिकी (Engineering), व्यवस्थापन (Management), फूड टेक्नॉलॉजी, मरीन (Marine) अभियांत्रिकी, जैव (Bioengineering) अभियांत्रिकी आर्किटेक्चर, फार्मसी, डिझाइन, फाईन आर्टस्, लॉ यां विषयात आपले करिअर घडवण्यास इच्छुक असलेल्यांना अर्ज भरण्याची सुवर्ण संधी उपलब्ध आहे. इच्छुक विद्यार्थ्यांनी www.peraindia.in वेबसाइटला भेट द्यावी आणि शेवटच्या तारखेपूर्वी अर्ज भरावा.